OP1 🇳🇱

_id	6668bf8dfba9f024de710388
url	https://npo.nl/start/serie/op1/seizoen-5/op1_503/afspelen
datetime	2024-06-11 20:23:00
description	Piet Adema over zijn periode als (demissionair) minister van Landbouw. * Adriaan van Dis keert terug als presentator van Zomergasten.

 

Statements

idx	statement	score
1	Maanden heeft het geduurd, maar eindelijk zijn Wilders, Yesilgöz, Omtzigt en Van der Plas eruit: Ze hebben de ministeries verdeeld en zijn het eens over wie er minister en staatssecretaris moeten worden.	0.02
2	Bespreken we zo uitgebreid met Thomas van Groningen, Julia Wouters en Wim Voermans.	0.06
3	Dat betekent ook dat demissionair minister Piet Adema eindelijk wat anders mag gaan doen.	0.01
5	Na ruim 20 jaar is Adriaan van Dis terug op de stoel van presentator van Zomergasten.	0.02
7	LIVEPROGRAMMA, ONDERTITELING KAN ACHTERLOPEN Thomas.	0.01
11	Gisteren kregen we signalen dat men er bijna uit was.	1.1
12	En toen vandaag ineens Wilders op Twitter: we zijn er uit.	0.01
13	En even later ook voor de microfoon Van der Plas en Geert Wilders die allebei zeiden: We zijn eruit.	0.01
14	Toen dachten we: we krijgen nu bericht over de posten.	43.52
15	Maar gek genoeg kwam toen Pieter Omtzigt en hij zei: We zijn er nog niet helemaal uit.	0.02
17	Want nu blijkt dat pas morgenmiddag dit officieel gepresenteerd wordt.	0.76
20	Maar daar kregen we maar geen antwoord op ook niet van Caroline van der Plas.	0.16
25	Maar er is toch een reden voor dat die even op zich laat wachten?	0.01
26	Is dat de screening van de AIVD die wat langer duurt?	0.01
31	Maar het enige wat we vandaag horen is dat jullie blij zijn.	0.02
36	Aan het einde van de middag lekte dan toch een deel van een verdeling uit.	0.01
39	We hebben een aardig beeld van hoe het kabinet eruit gaat zien.	0.01
40	Het verdelen van welke partij welk ministerie krijgt.	0.09
41	Ja, er zijn heel veel geruchten rondom de poppetjes.	0.02
44	Ja, een collega van Trouw zette op Twitter dat hij Mona Keijzer had gesproken.	0.04
46	Achter de deur is een trappenhuis en door een klein raampje zagen we ineens Mona Keijzer van de trap afkomen en die dacht: ik ga naar de volgende etage.	0.01
48	Toch wisten we haar te vinden en toen vroegen we: Welke post dan?	0.33
49	Ik kan geen mededelingen doen welke portefeuille dat is.	0.54
51	Het is echt niet aan mij om daar iets over te zeggen.	0.01
54	Het is niet aan mij om mededelingen te doen over welke portefeuille Maar u wordt niet de eerste vicepremier.	0.2
55	Het is NIET aan mij om mededelingen te doen wie op welke plek komt, het spijt mij.	0.02
57	Het is niet aan mij om te vertellen welke post ik krijg.	0.02
62	Julia, haar woordvoerder zal tevreden zijn: ze is tekstvast.	0.24
64	We gaan erachter komen waarom ze nog zo geheimzinnig doen.	0.05
65	Want in principe kan je best wel de mensen die wel kunnen zeggen deze portefeuille is voor mij, die kunnen daarvoor kiezen.	0.02
66	Maar ik heb op zich wel begrip dat als je dat puzzeltje aan het leggen bent dat als je tussentijds klaar bent met het verdelen van de portefeuilles en wie wat krijgt en of hij nu een minister of staatssecretaris krijgt.	0.02
67	Pas als dat helemaal klaar is, dan pas kunnen de mensen die je daarvoor in gedachten had, kun je het verlossende woord geven.	0.01
68	Het is ook niet leuk als je een eigen bedrijf hebt of als je een leidinggevende hebt en die moet dan van Thomas horen dat je je gewaardeerde werknemer kwijt bent.	0.02
70	Maar de herverdeling van de ministeries had best gekund, zeg je.	0.01
71	Ja, maar misschien zijn ze bang dat er iemand toch nog zegt: Als het dit geworden is, dan doe ik het toch maar niet.	0.01
72	Ik kan me wel herinneren met mijn oude baas minister op Sociale Zaken wel, Lodewijk Asscher: De dag van tevoren wisten we pas dat hij staatssecretaris werd.	0.03
73	Dus het kan nog heel lang schuiven, want er moet misschien ook nog even een klikgesprek plaatsvinden.	0.01
75	Je moet in principe vier jaar heel intensief samenwerken.	0.01
77	Vanmiddag werd het gerucht steeds sterker dat Mona Keijzer op het ministerie van Wonen zou komen.	0.02
81	Het klikgesprek daar was op het einde niet zo goed meer.	0.04
83	Dat wordt een hele mooie overdracht Er is inmiddels al bevestigd dat zij die portefeuille voor de BBB gaat doen.	0.02
85	Hoe Nederland eruit ziet, dat is vooral in handen van de PVV en BBB.	0.02
86	We weten een heleboel niet, maar een heleboel ook wel.	0.11
88	Als je nu ziet welke posten naar welke partij gaan?	0.01
89	Dat de grote, zware posten die over de schatkist gaan en waar het grote geld mee gemoeid is dat is op zorg na wel bij VVD en NSC beland.	4.7
90	Financiën, de waarde van de schatkist maar ook financiën die zware portefeuilles hebben die twee partijen binnengehaald.	0.01
91	En BBB heeft de twee posten genomen waar ze met hun stikstofverhaal echt die verantwoordelijkheid willen nemen.	0.01
92	Maar dat houdt ook een politiek risico in, want als het niet lukt dan hebben ze over vier jaar wat uit te leggen aan die achterban.	0.01
93	Ik denk ook: Het is best wel briljant van de andere onderhandelende partijen want er gaat heel veel spanning ontstaan tussen Landbouw en Wonen.	0.01
94	Iedereen weet zo langzamerhand wel dat het stikstofprobleem wat je mag bouwen in de weg staat.	0.02
95	En nu moeten dus twee ministers van dezelfde politieke partij het gaan uitvechten, dus de rest kan achterover gaan leunen.	0.03
98	Carola Schouten, mijn voorganger die heeft stikstof en landbouw en alles gedaan.	0.01
99	Ongelooflijk zwaar heeft ze het daarmee gehad omdat dat een enorme zware portefeuille is.	0.01
100	Dus dat dat verdeeld is over een minister en de staatssecretaris vind ik verstandig.	0.01
101	Ja, het is altijd een beetje een haat-liefdeverhouding tussen Landbouw en Wonen.	0.01
102	Aan de ene kant zeggen ze: er mag geen grond worden verkocht aan wonen.	0.01
103	Aan de andere kant weten ze ook dat ze zeven keer de waarde krijgen en verkopen ze toch.	0.01
105	De spanning zit veel meer tussen de landbouw en de natuur.	0.05
108	Aan de ene kant ga ik dingen missen, aan de andere kant ook als kiespijn.	0.01
109	Rob Jetten noemt de dag dat hij gaat aftreden 'bevrijdingsdag'.	0.02
113	Ik had hele stevige discussies rondom het landbouwakkoord.	0.01
114	Toen dacht ik: ik ga zelf nog een keer opnieuw al die onderhandelingen doen.	0.01
116	Toen het kabinet viel was er een zekere ontspanning.	31.57
117	Nu komt er een extraparlementair kabinet met de vakministers.	0.01
118	Maar ik heb eigenlijk heel veel dingen de afgelopen periode kunnen doen.	0.01
123	Dat is nu anders ook, omdat er beloftes zijn gedaan om mensen van buiten de politiek te halen.	0.02
125	We kunnen wel wat vicepremiers met enige zekerheid noemen: Sophie Hermans, Eddy van Hijum.	0.3
128	Maar misschien wordt Fleur Agema wel de vicepremier namens de PVV.	0.1
129	Als we dit zien, zien we dan echt een extraparlementair kabinet?	0.01
130	Nou nee, hier zijn de vier architecten flink aan de bak geweest.	28.85
132	Dus de vingerafdrukken van de vier fracties zitten op elk dossier bijna.	4.6
133	Dat maakt het al bijna een extraparlementair kabinet.	0.09
135	Er zijn ook evenveel ministersposten en we hebben 27 staatssecretariaten.	0.01
136	Kampioen daarin is trouwens het kabinet-Den Uyl met 34.	0.02
137	Het wordt normaler, maar er is wel een premier die niet gekozen is.	0.02
138	Die komt een beetje van Ebay, en die hoort niet bij een partij.	0.02
140	Tot het begin van deze week hebben ze moeten praten over: Wie krijgt welk departement en welke mensen horen daarbij?	0.01
142	In onze parlementaire geschiedenis hebben we daar echt een paar bedrijfsongelukken om gehad.	0.01
145	Zij moest al na een paar uurtjes aftreden als staatssecretaris.	0.01
146	Bij justitie heb je een strafblad of kom je in beeld bij de AIVD.	0.01
147	Ze sturen de partijen de rapporten van de mensen die worden voorgedragen.	0.01
148	De partijen kunnen daar wellicht iets inzien, het blijft vertrouwelijk en die kunnen zeggen: daar doen we niks mee, dat zou in theorie kunnen.	0.02
149	Bij kandidaat Markuszower heeft het een keer gespeeld.	0.01
150	Die is heel leuk gescreend en toen ging er een brief naar Wilders van: Er is iets met deze man.	0.01
153	Maar de AIVD zegt dat hij dingen zou doorspelen aan buitenlandse machten.	0.04
156	Ja, want als politiek adviseur heb je een bepaald niveau van informatie waar je toegang tot hebt.	0.04
157	Ik heb niet de allerhoogste screening gehad want dan mag je ook AIVD-dossiers lezen, maar die daarvoor.	0.05
158	En dat is wel pittig, want dan willen ze je mensen in je omgeving.	0.01
159	En ik ben 2,5 uur ondervraagd door een meneer bij me thuis.	0.01
160	En bij collega's ging hij zelfs onder het bed kijken en zo!	0.03
163	Ze zijn vooral op zoek naar of er iets is wat je verborgen wil houden.	0.01
164	En wat andere mensen kunnen zeggen: Ik weet dat je er rare hobby's op na houdt.	0.01
165	En als jij dit en dit niet aan mij geeft of dit en dit aan mij vertelt of deze gevoelige economische informatie aan mij geeft anders vertel ik het.	0.01
167	Ik heb de wet inlichtingen en veiligheidsdiensten mogen evalueren.	0.01
168	Er is iemand bij mij gepromoveerd en die is bij de AIVD gaan werken.	0.02
169	Het begon heel gezellig dat gesprek, en het werd almaar indringender.	0.32
170	Allerlei vreemde vragen over die persoon, dat hoort er ook bij.	0.01
174	Ja, want ik vroeg me af: waarom doen jullie nou zo geheimzinnig?	0.03
181	Daar zijn goede redenen voor, dat kan ik u laten vertellen.	1.3
183	Er zijn goede redenen voor om even U twijfelt nog of iedereen door de screening komt?	0.01
186	Tijdens dat dit zich afspeelde zei Wim Voermans: Hij heeft een probleem?	0.01
188	Als ze veel Tweede Kamerleden zouden laten doorstromen naar bewindsposten.	0.01
191	Ze moeten het doen met de lijst die de Kiesraad heeft gekregen.	0.01
196	Er zijn ook een aantal ministeries die weten dat ze een baas krijgen die misschien van de PVV is.	0.02
197	Vandaag schreef De Telegraaf dat een deel van de ambtenaren daar helemaal geen zin in hebben.	0.14
199	Ja, het is heel onduidelijk hoe het met een aantal dossiers gaat lopen.	0.01
200	Bij Buitenlandse Zaken, maar ook bij de ambtelijke dienst en bij ambassades gaan dingen gebeuren.	0.02
202	Hoe een klein ambtenarenapparaat toch grote ambities moet gaan halen.	0.01
205	Want zoals het nu staat lijkt het erop dat de PVV de minister van Buitenlandse Zaken en en ontwikkelingssamenwerking en de staatssecretaris van Koninkrijksrelaties krijgt.	0.09
206	En die ministeries hebben heel veel partners en relaties opgebouwd met ontwikkelingsorganisaties en ze weten hoe de PVV daartegenover staan.	0.02
207	En ook als het gaat om Koninkrijksrelaties en eilanden.	0.01
208	Daarvan heeft Wilders gezegd: Die wil ik op Marktplaats zetten.	0.02
209	Hier zitten ambtenaren die trots zijn op het werk wat ze doen.	41.59
212	Maar ook met een minister die ook heel erg laatdunkend is over het werk wat er van je verwacht wordt.	0.01
215	Maar als ambtenaar moet je uiteindelijk gewoon doen wat de minister vraagt of weggaan.	0.01
216	Jazeker, nogmaals: in 2010, meen ik mij te herinneren dat een aantal ambtenaren eieren voor hun geld koos.	0.02
217	Ze moeten ten dienste staan van de bewindspersonen en het kabinet.	0.01
218	Ik heb het vandaag ook gevraagd aan Frans Timmermans.	0.01
219	Want die had gezegd: Wij zullen het niet nalaten om dit kabinet dwars te zitten.	0.02
220	Als je ambtenaar bent dan heb je maar gewoon uit te voeren wat de bewindspersoon van je vraagt, zei Timmermans.	0.07
221	Als je dat niet aan kan, dan kun je maar beter een andere baan gaan zoeken, zei hij ook.	0.04
222	Zometeen gaat Adriaan van Dis twee van zijn nieuwe gasten bekendmaken in Zomergasten.	0.01
223	Je kan er een bijzondere stijl van interviewen op na houden.	0.01
225	Meneer Adema, u bent ruim anderhalf jaar minister van Landbouw geweest.	0.01
226	En dat zag er zo uit: Denkt u nou werkelijk dat ik direct ja heb gezegd?	0.01
227	Ik leef mee met al die boerengezinnen en ik zie de wanhoop en de emotie in hun ogen.	0.53
228	Niet eerder is een nieuwe minister van Landbouw begonnen in zo'n turbulente tijd.	0.02
230	Adema begint zijn loopbaan als minister midden in de stikstofcrisis.	0.01
231	Ik sta hier voor deze grote opgave omdat ik ervan overtuigd ben dat de landbouw in Nederland een toekomst heeft.	0.01
234	Nu heeft Adema nog de luxe dat hij overal ja op kan zeggen.	0.04
244	Ik denk dat ik ook niemand iets nieuws vertel dat het ook beveiligingsconsequenties heeft.	0.01
245	Hoe lang wist deze man van dat gevoelige mestdossier?	0.01
250	Om voor iedereen die regels en die gezeik over mij heeft om daar voedsel voor de produceren.	0.01
252	Dat gaat ook deze nuchtere Fries niet in de koude kleren zitten.	0.01
255	Ik zag u tijdens deze beelden lachen om de leuke momenten knikken om wat boeren zeiden en aan het einde serieus kijken.	1.2
257	Ik heb heel veel momenten gehad dat het me te kwaad werd.	0.01
258	Ik heb de afgelopen periode geprobeerd vanuit de Haagse tekentafel beleid te ontwikkelen, maar vooral met de boeren in gesprek te gaan.	0.01
259	In het begin ben ik naar heel veel boeren teruggegaan en dan krijg je de verhalen op een indringende manier gepresenteerd en dat doet wat met je.	2.95
260	Als boeren met emotie in hun stem zeggen: ik heb een zoon die mijn bedrijf over willen nemen.	0.01
263	Want ik vind het belangrijk dat je als bestuurder niet stoïcijns bestuurt maar je ook echt inleeft in degenen aan de andere kant.	0.01
264	Maar u werd nu pas emotioneel toen u aan de andere kant stond?	0.01
265	Nee, voor dat ik überhaupt wist dat Gert-Jan Segers me wilde had ik de wanhoop gezien bij de boeren.	0.01
266	Dus ook met dat in mijn achterhoofd heb ik juist die stap gezet?	0.01
267	Om te kijken of ik iets kon doen in de polarisatie de regering die tegenover de boeren stond, enzovoort.	0.01
268	Wat raakt u dan op dat moment dat u daar in de Kamer staat?	0.01
270	Het gaat over Kamerleden die ook op bezoek zijn bij individuele boeren.	0.02
271	En vergeet vissers niet, die kennen dezelfde problemen als de boeren.	0.92
273	En soms wordt er wel ook vanuit de agrarische sector gezegd: Ze besturen maar in Den Haag.	0.02
275	Ik trek me dat aan en ik ben er ongelooflijk bij betrokken.	0.01
277	Ik denk dat het ook noodzakelijk is dat je als bestuurder betrokken bent bij de doelgroep waar je het over hebt.	0.01
278	Dat moest ook wel, want u trad aan op het moment dat alle vlaggen in het land waren omgedraaid.	0.04
280	Ik zag die vlaggen ook en de protesten op het Malieveld.	0.01
281	En ik zag de zorgen bij de boeren, de emotie bij de boeren.	0.01
282	En wat ik ten doel had gesteld was: Kan ik de agrarische sector perspectief bieden?	0.62
283	Kan ik die ene boer helpen, kan ik die jonge boeren helpen om toch naar de toekomst te kijken en een stip op de horizon te zetten?	0.01
286	Want we zijn natuurlijk op weg gegaan met een landbouwakkoord.	0.01
287	En vervolgens viel het kabinet en het is in principe een grote prestatie geweest, want op het moment dat het niet was gebeurd, had ik hier niet aan tafel gezeten om te praten over al die plannen die ten uitvoer hadden kunnen komen.	0.08
288	De boeren moesten stoppen volgens het landbouwakkoord.	0.02
289	Nee, juist in dat landbouwakkoord zou 13,5 miljard komen.	0.09
290	En dat geld zou bij de boeren komen, dat ging echt om de blijvers de boeren die door wilden gaan.	9.72
291	De jonge boeren, die wilden ook aan tafel blijven: 'Dit is onze toekomst en dit willen we graag.'	0.01
293	Ja, ik heb heel veel respect gekregen voor jonge boeren.	42.77
295	En zij wilden ook verduurzamen en stopzetten: 'Maar help ons om daar te komen.'	0.11
297	Je hebt altijd momenten: misschien had ik het daar anders moeten doen.	0.01
299	Ik heb wel eens gezegd: had ik nadat het landbouwakkoord klapte juist voor de jonge boeren een soort jongeboerenakkoord moeten maken?	0.02
300	Want uiteindelijk doen we het voor de jonge generatie.	0.02
302	Achteraf had ik misschien meer druk daarop moeten zetten.	0.01
303	Maar dat was toen niet mogelijk, want als LTO van tafel loopt dan is het best moeilijk om aan tafel te blijven.	0.03
304	Maar uiteindelijk zijn we ongelooflijk ver gekomen.	0.01
305	En het mooie is: ik zie ook beweging ontstaan naar aanleiding van dat wat we hebben afgesproken in het landbouwakkoord.	15.73
306	Als ik kijk naar de keten, de verwerkende industrie die zijn allemaal bezig met verduurzamen.	11.5
307	En dat doen we ook naar aanleiding van het landbouwakkoord.	0.01
308	Voor de jonge boeren hebben toch een aantal maatregelen door kunnen gaan.	0.92
312	Vergeet niet dat we heel intensief met elkaar gesproken hebben.	0.01
313	We hebben in vertrouwelijkheid gesprekken kunnen voeren.	0.01
314	Maar u ziet het niet als twee verloren jaren voor uzelf of voor de sector?	0.01
316	Maar die mislukking is ook wel mooi, met alle respect.	0.01
318	Elke keer moet je mislukken, want daar leer je zoveel van.	0.01
322	Dat ben ik zeer met u eens, maar aan de andere kant: Kijk, het was een vrij stevige stap om hierin te stappen, het was niet niks.	0.07
323	'De minst begeerde baan van Nederland', noemde Arjen Lubach het.	0.03
324	En je stapte in, omdat je perspectief wilde bieden.	0.05
327	Ik snap dat je niet wil mislukken, omdat je staat voor een grote groep mensen waar je perspectief voor wil bieden.	0.01
329	Maar aan de andere kant wil je ook binnen die opgave boeren wel laten zien dat er ruimtes zijn voor boeren.	0.01
330	Emotioneel mag ik er überhaupt nog wel zijn in Nederland, zei een boer.	0.04
331	Dan zijn we toch ver afgedwaald van wat de boerenstand, zeg maar, heeft bereikt in Nederland.	0.02
332	Een belangrijk deel van uw werk speelt zich af in Brussel.	0.01
333	Daar zei u onlangs nog dit over: Keer op keer kreeg ik het deksel op de neus.	0.02
334	Zelfs gisteravond heb ik nog contact gehad met de commissaris.	0.01
336	Heeft u ook zo moeten lachen van de week toen u las dat mevrouw Van der Plas in Europa was geweest en terugkwam met niks?	0.02
337	Ik vind dat er best redenen zijn om naar Europa terug te gaan om een aantal dingen te heronderhandelen.	0.01
340	En daar hebben we het vaker over gehad, dat wat dat betreft: Het verbaasde me niet, laat ik het zo stellen.	0.01
341	En het was diezelfde Van Der Plas die zei dat u dat niet daadkrachtig genoeg deed.	0.02
343	Als je dan dit als eerste bericht leest, dan denk je toch wel van: Nee, zo werkt dat niet.	0.01
346	Ik moet je zeggen dat Castricum een gave heeft om je los te maken.	0.01
347	En stond een stuk in het NRC: 'Castricum laat de menselijke kant weer zien van bestuurders.'	0.02
352	Daarnaast heb ik ook veel bilateraal contact gehad.	0.01
354	Ik heb vooral heel veel contact gehad met de Eurocommissarisen.	0.01
355	De BBB zou zeggen: 'Hij is er zelf maar drie keer geweest.'	0.02
356	'Hij heeft het eigenlijk zelf laten verslonzen en dan zegt hij: Het kan niet.'	0.02
358	De meeste landbouw- en visserijraden hebben we gehad.	0.01
359	Ik ben op pad geweest met Frans Timmermans, een paar keer.	0.01
360	Ook heel belangrijk om te weten: Dat soort Europese raden worden ook heel erg voorbereid door de ambtenaren.	0.12
363	Ik vind het heel wijs van mevrouw van der Plas dat ze inmiddels zegt: je gaat niet naar Brussel om met de vuist op tafel te slaan maar je moet de verbinding zoeken.	31.59
364	En als je iets wilt dan moet je ook wat kunnen brengen in Brussel.	0.01
365	Als je dat niet doet, als je niks te brengen hebt en je hebt alleen maar te vragen, dan wordt het verschrikkelijk moeilijk in Brussel.	0.01
366	Als u het regeerakkoord leest, ziet u dan ook wat te brengen?	0.01
368	Maar wat ga je dwingen, ik heb nooit gezegd dat je nooit meer naar Brussel moet.	0.16
369	Maar we zijn nu bezig met maatregelen implementeren om te zorgen dat de mestproductie naar beneden gaat.	0.02
370	Als je dat geïmplementeerd heb, dan is voor mij het moment om te zeggen: we hebben nu geleverd en nu kunnen we naar Brussel toe.	0.01
371	Als je dat niet doet en je levert niet: We hebben wel een reputatie dat we proberen om steeds maar uitzonderingen te creëren en je krijgt niet de ruimte om die uitzonderingen ook zo te krijgen.	0.03
372	Dacht u toen u het regeerakkoord las: Dit gaat wat opleveren?	0.01
375	En nu misschien met de gewijzigde verhoudingen in Brussel, dat het verandert.	0.01
376	Al moet ik dat zien, want verrechtsing betekent ook meer nationalisme en betekent ook meer opkomen voor eigen boeren.	0.01
377	Terwijl Nederland, landbouwgrootmacht als je een toontje lager moet zingen, dat is voor veel landen best prettig.	0.01
378	En in het hoofdstuk zie ik best wel dingen staan wat ik zie als een voortzetting van beleid.	0.01
387	Het is voor een minister van Landbouw heel lastig omdat je moet schaken op meerdere borden.	0.04
388	Je hebt Brussel, je hebt de Tweede Kamer, je hebt het kabinet.	0.01
389	Op al die schaakborden moet je aan zet zijn en dat is best complex.	0.01
390	Het is best dat in Nederland op sommige onderdelen Stel dat Nederland meer mest zou mogen uitrijden?	0.02
395	En qua stikstofuitstoot, hoop je dat daar ruimte komt?	0.01
399	En in Nederland is de conclusie getrokken dat vooral stikstof slecht is voor de kwaliteit van de natuur.	99.98
400	Maar hoopt u dat ze daar extra ruimte in kunnen krijgen of zegt u: Dat is hem helemaal niet goed voor de natuur?	0.01
401	Wat ik belangrijk vind: in de afgelopen periode is de agrarische sector steeds tegenover de natuur gezet.	0.01
402	Maar er ligt ook een groot deel van de oplossing bij het versterken van de biodiversiteit bij de boer.	0.28
403	Juist aan de slag gaan met de natuur en het landschap.	0.01
404	Dat is een prachtige kans voor de agrarische sector.	0.01
405	U denkt dat er serieus perspectief is voor die sector in Nederland?	0.01
406	Of denkt u: uiteindelijk moeten we toch naar krimp?	0.01
407	Er wordt mij wel verweten dat ik zou hebben gezegd: De hele intensieve veehouderij moet uit Nederland vandaan.	0.06
409	Dat zie je heel duidelijk in het mestverhaal terugkomen.	0.01
410	Je kan van alles verzinnen, maar je moet gewoon krimpen?	0.01
411	De rundveehouderij moet naar een grondgebonden veehouderij gaan.	0.01
412	Omdat we met een mestprobleem zitten zal de intensieve veehouderij varkens bijvoorbeeld, en de kalverensector die zullen toch ruimte moeten inleveren vanwege de mestproductie.	0.02
415	Met die nieuwe duurzame landbouw zullen we nog steeds een landbouw hebben van wereldfaam.	0.01
416	Maar dan moeten die boeren wel kunnen concurreren met andere Europese boeren.	0.01
418	In de periode bij heb ik ook discussies gehad: 'Je moet het gewoon in Nederland regelen en dan komt er vanzelf.'	0.01
421	Wat halen we hier in Europa naar binnen qua voedsel?	0.01
422	De keerzijde is: in Nederland is een overbelasting we zitten in een heel bijzondere omstandigheid dat we hier met heel veel mensen op een klein stukje grond zitten ook nog vruchtbare grond, waar heel veel druk is op de openbare ruimte.	86.08
424	En ik vind Europa een groot goed, de vrede en veiligheid afgelopen decennia.	0.01
425	Dat hebben we te danken, zeker nu er oorlog aan de grens is moeten we blij zijn met Europa.	0.01
427	En vooral het algemeen denken, dus de maatregelen voor alle landen van Gibraltar tot Finland, iedereen krijgt dezelfde maatregelen.	0.03
428	Geef wat meer ruimte daarin, om wat extra te kijken naar: hoe zit het hier bij Nederland?	0.01
431	En 50 jaar geleden zaten wij ook in een stuk van de wereld waar er eigenlijk niet meer levensvatbare land was.	0.03
433	Maar er was EEN man, en die was wereldberoemd zelfs in het kleine Zundert waar ik vandaan kwam en dat was Sicco Mansholt.	0.02
434	Er was toen een goede klik tussen de boerensector want er was altijd meitelling één keer per jaar en daar mocht ik toen ook naartoe.	0.01
436	En dat werd keurig genoteerd en dat werd meegenomen en als land dienden wij ons aan bij Brussel.	0.01
437	Dat schakelde op een manier waar Nederland heel veel plezier van heeft gehad.	0.01
438	En ik zou hopen dat ook in de toekomst dat dat schakelen, dat de sector zelf weet wie de personen zijn die in Europa iets kunnen bereiken, dat dat weer misschien terugkomt.	0.01
439	U schaakt op verschillende borden en ik zie dat het heel lastig is om dat in evenwicht houden.	0.01
440	Dus dat die sector zich samen aandient in Den Haag en ook met plannen die dan ook echt doorgezet worden in Europa.	0.01
441	Ik heb heel veel contact gehad de afgelopen periode.	0.01
442	U heeft het over dat de boeren spraken met het ministerie.	0.02
444	Daar waren grote vernielingen aangericht door demonstranten.	0.02
449	Er zit altijd wel een boodschap in waar je iets mee kunt.	0.01
450	En boeren op het erf ontmoeten, dat is heel belangrijk.	0.01
451	Vroeger hadden we een minister, die kwam op de erven.	0.01
454	De agrarische sector is heel bijzonder en daar moet je dat soort verbindingen wel leggen.	0.17
455	Adriaan van Dis, ik moet steeds denken aan wat je zei over het falen en het mislukken.	19.05
456	Ik ben een kleinzoon van een boer, en we zitten hier met meer boerenzonen.	0.01
457	De trots van de boer, daar kan ik me in verplaatsen.	0.01
458	Maar waar het aan mankeert is dat we inderdaad de menselijkheid zijn vergeten, maar dat we ook moeten besluiten dat Nederland geen natuurland is.	0.03
460	Dat idee over de natuur, daar moeten we andere opvattingen over ontwikkelinen.	0.01
461	Als ik kijk naar u als mens, dan zal u Den Haag niet gaan missen.	0.01
462	Je zet zo in en dan denk je dat je aan de slag gaat met de verhoudingen tussen stad en land en de boeren en het kabinet en je komt toch in een soort.	0.01
464	Waar het gaat om modellen en het spreadsheets en het woord doelbereik heb ik weer geleerd in Den Haag.	0.01
465	En natuurlijk moet je het geld uitgeven en doelen moeten bereikt worden.	0.01
469	Ik ga nog steeds regelmatig bij wijnboeren op bezoek.	0.01
476	We maken dit eerst keurig met elkaar af, we gaan niet eerder stoppen.	0.08
477	Dat betekent ook dat het denken over het vervolg pas begint op het moment dat je stopt.	0.01
478	Dat geldt denk ik ook voor Carola Schouten en dan gaan we zien wat er op ons pad komt.	0.01
480	Voor de één is het hét televisiehoogtepunt van het jaar een ander haalt zijn schouders erover op en kijkt er nooit naar: Zomergasten van de VPRO.	0.03
481	Het jaarlijkse interviewprogramma met ruim drie uur voor één gast.	0.01
482	Dit jaar wordt het, voor de tweede keer in zijn carrière, gepresenteerd door Adriaan van Dis.	0.01
490	Tot ongeveer middernacht moet je hier zitten, als je wil.	0.01
491	Wij wisten allebei dat dit een beladen gesprek kon worden.	0.13
493	Het is heel bijzonder dat hier twee zomergasten vanavond aanwezig zijn.	0.02
494	Huishoudelijke mededeling: zullen wij elkaar tutoyeren?	0.05
497	En nu het onderwerp dat ze het meeste schuwt: zichzelf.	0.01
498	Het lijkt een beetje de keuze tussen geest en lichaam.	0.01
499	Jij moet hier heel erg om lachen, ik moet er ook om lachen.	0.01
500	Waarom hebt u ja gezegd op onze uitnodiging om mee te doen aan dit programma?	0.01
502	Er ontstond gedoe, er werd bekend dat hij het niet meer zou doen.	0.02
506	Iedereen heeft volgens mij altijd lijstjes in zijn hoofd.	0.01
508	En ik dacht: ik ga alleen maar vrouwen vragen en ik ga prinses Beatrix vragen.	0.01
512	Maar je kan heel veel boeken lezen en je moet je verdiepen in mensen.	0.01
513	En dan kom je erop dat het toch wel handig is om een man te vragen.	0.01
514	En die blijkt dan zwanger, het is een wondere wereld.	0.03
515	Uiteindelijk heb ik besloten om een grotere reis te maken om alle problemen in de wereld die spelen deze zomer te behandelen.	0.36
518	Maar het leek me zo leuk, zij die altijd heeft geregeerd laat zij nou eens zien dat ze ons wil zien.	0.01
524	Je hebt een leeftijd in je paspoort en een leeftijd in je hoofd.	3.51
527	Maar laatst bij de fitness moest ik in een machine staan en toen bleek ik vijf jaar jonger dan mijn leeftijd.	0.02
533	Sociale media lezen doe ik niet, recensies moet je niet lezen.	0.05
544	Ik begin met de naam die misschien niet iedereen kent.	0.01
548	Ik ben verliefd op haar stem geraakt omdat ik haar heel vaak hoor bij OVT.	1.27
549	Ze is in Estland geboren, ze weet alles van Estland en van opgroeien in een land dat bezet is door Rusland.	0.07
550	Haar vader was krijgsgevangenen gemaakt door de Duitsers.	0.05
551	En dat mocht niet van Stalin, daarna naar Siberië gestuurd.	0.04
552	Een prachtig boek over geschreven: kinderen van Brezjnev.	1.02
554	En ze is al 30 jaar Nederland en ze spreekt prachtig.	0.01
556	En dan zal ik je nog een naam noemen en dat is Eric van der Burg.	0.03
557	Dat is zoals we weten de demissionaire staatssecretaris.	0.02
558	Asiel en Migratie, geen vrouw, maar het is een man met een groot hart.	22.96
559	En het is geen villa-VVD'er, hij is in de Bijlmer groot geworden.	0.24
567	Nee, maar ik denk dat hij wel graag belasting betaalt.	1.64
568	Ik vind het ongelooflijk leuk dat Eric van der Burg bij u langskomt.	0.01
572	Hij heeft enorme tegenslag gehad, dat de wet die is aangenomen, de Spreidingswet, nu weer van tafel gaat.	0.02
574	Ik heb een buitengewoon goed contact met Eric van der Burg.	0.01
575	Maar dat wil nog niet zeggen dat het een goed gesprek wordt.	0.01
583	De directeur van de VPRO die is overleden gisteren.	0.02
585	Hij kon prachtige toespraken houden, ik wil toch eventjes zeggen hoe goed hij was.	0.82
586	Hij liet de makers in hun waarde hij bemoeide zich er niet mee hij gunde andere mensen hun pogingen.	1.63
589	Ik wilde hem eventjes noemen want aan hem hebben we heel veel te danken.	0.01
593	Wanneer het verrassend is en wanneer je er zelf ook last mee had.	0.01
594	Kijk, ik ben geen goede interview in de zin zoals Paul Witteman dat kan.	0.01
596	Maar ik weet wel af en toe een stilte te laten vallen en een gedachte op te laten komen en proberen goed te luisteren en mezelf verrassen en mijn gast verrassen.	0.01
598	Dus een stukje film of iets wat ze geraakt heeft in hun leven en wat ze willen delen met ons.	0.01
599	We vroegen u ook van tevoren: Wat vindt u nou mooi?	0.01
600	En toen noemde u Peter van Ingen en toen vonden we dit fragment.	0.01
606	We hoeven verder niet uit te leggen waarom hij goed is.	0.2
614	Ik richt mij op Oltmans om te vertellen dat we midden in Weg met dat vingertje.	0.01
633	Dat is het mooie, dat kan en durf ik allemaal niet.	0.01
638	Ik vind hem geniaal, maar ik durf het niet en misschien kijk ik er daarom wel met bewondering naar.	0.01
641	Maar dan wist ik niet meer wat ik moest vragen en dan viel er een stilte en dat kan geweldig werken.	0.03
643	Hermans zei ik: Ik weet eigenlijk niet wat ik moet vragen.	0.01
647	Bent u een betere schrijver of een betere interviewer?	0.01
649	En als ik schrijf dan ben ik de baas en de regisseur van alle karakters die ik op papier zet.	0.01
650	En als je interviewt dan ben je zeer afhankelijk van degene die wat zegt.	0.01
651	Kijk, je hebt allemaal meesterlijke vragen maar ook meesterlijke antwoorden.	0.07
655	Als schrijver ben je meer je baas in je eigen koninkrijk.	0.01
658	Maar als ik uitgeschreven ben wil ik altijd op het schoolplein en dan wil ik even gek doen en dan wil ik op de tv.	0.01
661	Iemand die ook heel ontregelend kan zijn, Ruby Wax.	0.01
662	De Amerikaans/Engelse comédienne met een wel zeer eigen stijl.	0.01
673	Maar vooral dat we mooie inzichten gaan delen met elkaar.	0.01
675	Ik nodig mensen uit die daar dingen over kunnen zeggen.	0.03
676	Als prinses Beatrix komt: wat zal uw eerste vraag zijn aan haar?	0.01
680	Ja, en dit is de laatste dag dat de EO Op1 presenteert.	0.02
681	En dan nemen we de bijbel en dan nemen we een sigaret.	0.03
684	In het Japanse interneringskamp in Indonesië gingen daar de sigaretten in rond.	23.63
687	Ja, als jongetje ging ik al die vieze passages zoeken.	0.02
690	Mooiere laatste worden op deze laatste EO-avond van Op1 hadden we ons niet kunnen wensen.	0.01
691	Gaat heen en vermenigvuldigt u. Dit was Op1 voor vanavond, de laatste keer voor ons.	0.02
692	Bedankt voor het kijken en veel dank aan iedereen die met hart en ziel aan dit programma achter de schermen werkte.	0.01
693	Morgen zitten hier nog één keer namens Omroep MAX: Carrie en Charles.	0.01