Goedemorgen Nederland 🇳🇱

_id	685ba579f4df8d317183dd54
url	https://npo.nl/start/serie/goedemorgen-nederland/seizoen-9_10/goedemorgen-nederland_10212/afspelen
datetime	2025-06-25 08:30:00
description	Te gast: voormalig VVD-Kamerlid Christianne van der Wal, oud-minister van Defensie Ank Bijleveld, Amerikakenner Charles Groenhuijsen, algemeen verslaggever FD Jean Dohmen en brigadegeneraal Han Bouwmeester. Met hen hebben we het over de NAVO-top, over het bezoek van Trump aan Nederland, over de economische gevolgen van de NAVO-top en over de onrust in het Midden-Oosten.

 

Statements

idx	statement	score
1	Vandaag is de dag dat de grote klap gegeven moet worden op de veelbesproken 5-procents-norm.	6.99
2	Onze eigen Tessa van Viegen is weer vroeg op pad op de NAVO-top: Trump wordt deze ochtend wakker in paleis Huis ten Bosch.	9.92
3	Vraag is of hij met het goede been uit bed is gestapt.	4.02
5	Het is woensdag 25 juni, welkom bij Goedemorgen Nederland.	4.2
6	LIVEPROGRAMMA, ONDERTITELING KAN ACHTERLOPEN Bij ons op de bank: oud-minister van Defensie Ank Bijleveld Amerika-kenner Charles Groenhuijsen, ochtendmens Christianne van der Wal en net aangeschoven: FD-journalist Jean Dohmen.	6.26
8	Vandaag alle aandacht in de kranten voor de NAVO-top.	7.0
9	Meer wapens en meer munitie staat er in de Volkskrant.	6.95
13	Ten tijde van de koude oorlog gaven vergelijkbare percentages uit aan de defensie.	34.42
14	Het gaat jaren duren voordat we het weer op niveau hebben.	4.36
15	Je bent wel 10 jaar verder voordat je bent waar je wil zijn.	3.9
16	Ging het ten tijde van de koude oorlog op hetzelfde procent?	20.91
21	En dat betekent dat je in je begroting andere keuzes moet maken.	4.64
22	Het geld dat we de afgelopen jaren hebben uitgegeven aan nuttige dingen dat moet nu naar defensie.	4.74
26	Maar is het gevaarlijker dan tijdens de koude oorlog?	38.11
27	Achteraf weten we dat toen de Russen niet zo gevaarlijk waren.	14.62
29	Maar je moet het voor de zekerheid doen, richting de Russen.	4.88
32	Het gaat ook niet om hun sterkte, maar onze zwakte.	3.82
39	Hij zei dat het een historische dag moet worden vandaag.	4.01
41	Dat moet afgesproken worden vandaag, nieuwe percentages.	5.43
43	Het gaat ook over of sommige landen die vijf procent wel kunnen halen.	20.94
44	Zij proberen een eigen draai te geven aan de nieuwe NAVO norm.	7.98
45	Hij zei het volgende: we betalen uiteindelijk voor onze eigen veiligheid in Europa.	12.13
46	Het is niet zo dat het ene land meer gaat betalen dan het andere land.	10.7
48	Als een ander land iets anders wil betalen dan moet er overeenstemming komen.	8.45
51	Die zeggen dat tweeënhalf procent ook kan. Zij zitten achter de Pyreneeën, de afstand tot Moskou is groot.	52.1
52	Maar in het huidige tijdsgewricht leven we allemaal in de frontlinie.. Met de hybride oorlogsvoering en raketten.	8.19
53	Je mag erop rekenen dat de Spanjaarden hun aandeel nemen.	5.31
54	Maar als blijkt later dat Spanje de doelen niet kan halen dan heb je een nog grotere achterstand.	10.83
58	Als een land in staat wordt gesteld om iets anders te doen, dat kan niet.	7.5
59	Je kan geen uitzondering maken, je moet het met zijn allen doen.	4.08
61	En die geloofwaardige afschrikking moet je realiseren.	3.85
65	Moet je de Belgen en de Spanjaarden niet onder een strenger bewind stellen?	16.09
68	En gemeenschappelijkheid moet hebben in de overtuiging dat deze investeringen nodig zijn.	3.97
69	Ik vind het heel slim van Mark Rutte dat hij ruimte zoekt in die anderhalf procent.	15.78
70	Maar kan de NAVO überhaupt sancties invoeren voor landen die zich niet aan de afspraken houden?	61.67
74	Is het echt niet mogelijk als je dit soort afspraken maakt kun je dan niet afspreken met Spanje dat de secretaris-generaal functie bijvoorbeeld nooit naar Spanje gaat?	31.94
77	Die vijf procent zal een termijn nodig hebben om dat te bereiken.	6.25
79	Dus wij zitten heel stoer het beste jongetje van de klas te spelen.	7.51
82	En het is een kwestie van goed kijken hoe je dat als land gaat doen.	4.64
83	Die 32 regeringsleiders hebben allemaal een eigen politiek.	9.06
84	Dat speelt allemaal in de achter hoofden van die mensen.	3.72
85	Ze moeten ook nog scoren in hun eigen binnenlandse politiek.	4.11
88	Hoe komen we aan dat geld: gemeenschappelijk lenen?	7.56
91	Door de schuld te laten oplopen kun je dat geld buiten de begroting om regelen.	24.12
93	Maar het is van belang dat alle landen dat dan doen.	4.26
101	En het zal een mix worden van lastenverzwaring, bezuinigingen en kijken naar begrotingsdiscipline.	3.92
103	Nederland heeft erg de neiging om grote politieke problemen met geld op te lossen.	82.77
104	Maar dat geld heb je nu echt nodig voor echte doelen.	4.69
105	Het is vandaag de dag dat Den Haag het middelpunt van de wereld is.	5.2
106	De creme de la creme van de geopolitiek verzamelt zich in de Hofstad op uitnodiging van Hagenaar Mark Rutte.	4.45
115	De koning en koningin, Mark Rutte als secretaris-generaal.	9.62
119	En als we vandaag echt dat resultaat krijgen van die vijf procent afspraken over Oekraïne en de defensieindustrie als we dat kunnen realiseren dan is het echt een groot succes.	29.74
120	We komen uit de periode van de afbraak van defensie.	4.83
121	Toen wij in 2017 aantraden kwam er voor het eerst structureel geld bij.	6.51
122	Maar uw partij was er ook bij toen het de andere kant op ging.	4.88
124	Maar toen wij met Mark Rutte in 2017 aantraden toen hadden we te maken met de koude oorlog.	21.46
127	Maar nu gaan we de andere kant op, voor onze eigen veiligheid.	3.69
128	Heeft u alle berichtjes van Mark Rutte bewaard eigenlijk?	9.1
130	Dat berichtje van Rutte naar Trump kwam in de openbaarheid.	27.87
133	Het inzetten van die bunkerbusters, dat is Amerika.	5.56
135	Maar dit is groot leiderschap: dat je zelf de held niet bent maar dat je een ander tot held maakt.	4.5
136	Maar het is wel zorgelijk dat dit soort vleierij nodig is voor een Amerikaanse president.	5.02
143	Dit is de toon die hij aanslaat als hij wil verleiden.	4.02
144	Maar leiderschap begint ook met dat je zelf niet altijd de held hoeft te zijn.	5.41
145	Dit is een niet gebruikelijke toon voor Mark Rutte.	8.31
148	Trump heeft een andere benadering nodig dan iedere andere leider.	11.86
152	Bij de NAVO proberen we nu om deze man erbij te houden.	11.45
156	Als wij veel meer geld aan defensie hadden uitgegeven dan had Mark Rutte dit soort berichten niet hoeven versturen.	27.71
159	Het deed hem erg denken aan de leiders van vrij machteloze landen..	3.97
161	Dat is omdat je niet zelf sterk in je schoenen staat.	16.34
165	Maar in een aantal opzichten zijn groter dan Amerika.	13.4
167	Maar niemand heeft er belang bij dat je negatief toe tegen Trump.	6.83
170	Alle middelen worden nu ingezet voor het hogere doel: eenheid uitstralen tegenover Poetin.	9.23
171	Mark Rutte gaat viraal met een grappige taalflater.	7.85
172	Tijdens een gesprek met een Britse journalist gebeurde het volgende.	5.96
174	Kan er voor iemand van defensie niet een taalcursus af?	14.69
178	Ank Bijleveld, een bekend ander voorbeeld: De uitglijder van Joseph Luns, de voormalige minister van Buitenlandse Zaken.	15.41
191	We organiseren een prachtig diner, en dan zie je dit.	3.58
197	Beelden van het logeerpartijtje van Trump zijn er helaas niet dus moeten we creatief zijn.	6.8
208	Ik ga er vanuit dat iedereen zijn eigen ruimte had.	3.68
210	En dit is natuurlijk helemaal voorbereid, niet spontaan.	3.87
214	Dat is altijd een probleem als de president van Amerika in Nederland is.	7.44
216	Dat hotel in Noordwijk was een afleidingsmanoeuvre?	8.71
218	Als hij 's nachts naar het toilet had gemoeten dan zou hij mogelijk Maxima kunnen tegengekomen.	6.1
221	Er zijn mooie foto's van zijn appartement op Manhattan.	11.12
231	Die zaal waar ze hebben gedineerd dat lijkt op zijn eigen appartement.	6.77
236	In Londen was er ook een ontvangst bij de koningin.	8.45
237	De vraag is dan of een logeerpartijtje beter is dan een brief van de koning.	5.42
242	Al het nieuwe defensiemateriaal moet ergens ondergebracht worden en moet natuurlijk ook mee geoefend worden.	4.03
243	En dat er überhaupt overwogen wordt om in de Natura 2000-gebied zoiets op te gaan zetten.	24.77
244	Ik hoor u niets zeggen over wat er nou precies gebeurt in het Zwolse Bos.	4.21
246	Ik vrees dat als de plannen doorgaan, dat dit landschap voorgoed verloren is.	4.33
247	Je moet je voorstellen dat hier dan geoefend gaat worden met de zwaarste explosieven die er zijn.	4.34
248	In het hele gebied willen ze helikopters laten landen.	15.15
250	En die mogen 500 kilogram munitie of brandstof tillen.	50.93
252	Het is echt bizar dat het daar dadelijk volledig in gebruik is door Defensie.	19.69
255	Want of het nou woningbouw is of defensie en het raakt je eigen leefomgeving.. Dan leidt dat vaak tot weerstand.	59.97
256	Maar als je de algemene vraag stelt: wil je dat de overheid u veilig houdt dan is het antwoord ja.	8.5
257	Maar als het in je eigen gebied is, dan is er ineens weerstand.	4.41
258	U woont zelf in Harderwijk, de Veluwe is uw achtertuin.	7.3
259	Daar ook veel protesten tegen laagvliegroutes voor defensie.	28.77
263	Zowel in mijn achtertuin in het bos als aan de overkant is een defensielocatie.	4.08
276	Er is daar ook meer ruimte om daarover te polderen.	4.39
284	Dan ontzegd je burgers een bepaalde mate van inbreng.	5.81
285	Je gaat burgers een bepaalde mate van inspraak ontzeggen.	14.84
289	Vergunningen voor defensiebedrijven, daar moet veel meer vaart achter zitten.	5.8
292	Maar Nederland moet niet een groot oefenterrein worden.	5.45
297	We moeten als overheid ook op een andere manier gaan samenwerken met onze inwoners.	9.78
299	Als mensen echt nadelen ondervinden moet er schadeloosstelling komen.	11.25
300	De overheid moet naar de zorgen van de mensen luisteren.	8.49
305	Nee, kijken: wat versterkt het gebied en dat kunnen we toevoegen?	7.79
310	Mensen gaan ook op pad om te praten over de eventuele voor en nadelen.	3.8
317	In Staphorst komt een uitbreiding van het munitiedepot.	18.93
322	Als u daaraan terugdenkt, welke lessen heeft u daaruit getrokken?	5.94
323	Dit soort dossiers hebben heel veel effect op de mensen.	8.21
327	Het was een gevecht tegen de framing De boeren werden tegenover mij gezet.	4.19
335	Maar die weerstand wordt ook gevoed door de politiek zelf.	4.64
340	Ik vind serieus en ik vind Brekelmans een enorm talent Defensie heeft het zorgvuldig bekeken.	4.28
353	Daar hebben de staatshoofden en de ministers de mogelijkheid om de pers te woord te staan.	6.24
356	Ik kijk of de Amerikanen binnenkomen, dat is niet het geval.	4.38
363	Die defensielocaties doen het qua natuurwaarde erg goed.	8.44
373	We zijn wat onzeker over onze toekomst wat betreft de Amerikanen.	15.98
374	We zijn van de Amerikanen afhankelijk wat betreft de wapens.	52.07
376	Webber hun achterstand wat betreft technologische ontwikkeling.	19.08
378	Een stortvloed aan miljarden die we in de technische ontwikkeling kunnen pompen.	12.92
386	De kijkers denken vast: had ik daar maar aandelen in.	5.55
387	Het kan voor Duitsland dat de Duitse industrie weer een push krijgt.	19.32
394	Het liefst voor de lange termijn moeten we investeringen doen.	4.33
395	Er is in Europa steeds de constante bedreiging van verkiezingen.	88.74
396	We zijn bang om de kiezers om tegen ons te krijgen.	58.39
398	Maar als je als Nederland bedrijf iets wil doen binnen defensie, dan is het nog lastig om geld te krijgen.	11.51
401	We moeten niet 20 verschillende kanonnen gaan bouwen.	4.51
406	Hoe werk je nu samen zonder verschillende wapensystemen?	14.36
409	Als je kijkt wat er nu gebeurt Wat er gebeurd is bij defensie is dat er een planningen worden gemaakt voor de langere termijn.	4.92
410	Als je kijkt bij de NAVO, is dat we er continu in hebben geïnvesteerd.	14.66
415	Anders komt er van die opschaling minder terecht in defensie.	5.12
416	Er moet gewoon geïnvesteerd worden, voor onze veiligheid.	4.89
417	Onze kinderen en kleinkinderen moeten we niet vergeten.	5.27
421	Ze zeiden: het internationaal atoomagentschap die samenwerking, dat stoppen we.	12.42
422	Ze blijven bezig met het ontwikkelen van een atoomwapen.	23.88
426	Wat ik zorgelijk vond destijds is dat Trump eruit stapte.	5.75
427	Dat heeft in de internatensamenwerking er veel gedaan.	9.88
432	Maar hij heeft een beetje over zichzelf afgeroepen.	3.65
434	Er zijn weinig zekerheden in het leven, maar hij houdt zich niet stil.	3.77
448	Het manifest gaat over het werk wat ik doe als jongere.	4.94
449	Ik ben in gesprek gegaan met jongeren in Nederland.	6.85
462	We denken allemaal, vooral jongeren, dat het vanzelfsprekend is dat we vrij zijn.	6.49
465	Dan komt de boel straks weer op z'n einde en is er sprake van Operatie Stofwolk.	11.93
469	Het keurig weer in stoetjes terugrijden naar het vliegtuig.	3.57
471	Of als de auto's weer vertrokken zijn uit het land.	8.14
518	En dan kan de officiële vergadering van start gaan.	3.61