Een Vandaag 🇳🇱

_id	6813a891ca6c7ea4716bbf70
url	https://npo.nl/start/serie/eenvandaag/seizoen-12/eenvandaag_5691/afspelen
datetime	2025-05-01 18:30:00
description	Verenigde Staten en Oekraïne sluiten mineralendeal: wat betekent dit? * 1 op de 10 weet of vermoedt dat familielid 'fout' was in de Tweede Wereldoorlog, deel kwam erachter door nieuw oorlogsarchief * Rechter tikt achterafbetaaldienst Klarna op de vingers: verdienen aan incassokosten mag niet

 

Statements

idx	statement	score
1	LIVEPROGRAMMA, ONDERTITELING KAN ACHTERLOPEN Goedenavond.	3.7
2	In Oekraïne wordt de bevolking heen en weer geslingerd tussen hoop en vrees.	69.5
3	Ze zijn bang voor een nieuw voorjaarsoffensief van de Russen maar de relatie met de Amerikaanse president Donald Trump lijkt juist weer iets beter.	29.97
4	Vannacht is er zelfs overeenstemming bereikt over de exploitatie van grondstoffen.	11.04
5	Zowel de VS als Oekraïne hebben de zogenoemde mineralendeal getekend.	77.01
6	Ik ga erover doorpraten met oorlogsverslaggever Hans Jaap Melissen.	5.33
7	Hans Jaap, Trump zegt hier: Oekraïne wordt veiliger van deze deal.	85.23
11	Als Trump dit kan verkopen als: ik verkoop wapens en krijg mineralen terug.	35.82
12	Maar nu kun je nog niet zoveel ontginnen dus je moet er eigenlijk eerst vrede hebben.	3.95
13	Dat zou een stimulans voor de Amerikanen kunnen zijn om mee te blijven werken aan vrede of het verdrijven van de Russen desnoods.	7.27
14	In ieder geval houden de Oekraïners een sterke band met de Amerikanen.	24.59
15	Er was eerder al een voorstel van Trump waar Oekraïne heel slecht uitkwam.	81.88
17	Het ziet er op papier ik heb het even doorgenomen, beter uit.	3.79
19	En de wispelturigheid van Trump is ook een onderdeel.	9.9
20	Je hoeft niet meer te betalen met mineralen voor wat er onder Biden geleverd is bijvoorbeeld.	52.98
21	En er komt geen Amerikaans eigendom van kerncentrales in Oekraïne.	76.4
22	Maar er zitten geen keiharde veiligheidsgaranties in.	4.97
23	De deal gaat over mineralen die in de grond zitten.	36.56
25	Verspreid over Oekraïne maar er zitten ook veel grondstoffen juist op de plekken waar Rusland Oekraïne bezet heeft en daarbuiten.	63.08
26	Dus daar is ook iets voor de toekomst om uit te werken.	4.05
27	Zolang de Russen daar zitten, kun je daar natuurlijk niet bij.	7.22
30	Want daar in Denver, Colorado staat onze verslaggever Tom van 't Einde.	6.21
32	Ze zien het hier toch wel echt als een win-winsituatie.	4.52
33	Mensen zijn opgelucht vooral de democraten die bang waren dat Trump zijn steun aan Oekraïne zou intrekken.	86.78
35	Bij Trumps eigen crisis je eigenlijk ook opluchting.	20.67
36	Ze hebben er nu eindelijk het gevoel dat ze iets terugkrijgen voor de honderden miljarden die onterecht naar Oekraïne zijn gegaan.	58.19
37	Ze snappen niet waarom er zoveel geld naar die oorlog gaat.	9.56
38	Op deze manier kan Trump het in Amerika ook beter verkopen.	18.01
39	Dus aan beide kanten kunnen ze het op een positieve manier uitleggen.	4.23
41	Moeten we dit zien als een keerpunt in de relatie tussen de VS en Oekraïne?	24.91
44	Want Trump laat voor het eerst zien dat hij achter Oekraïne staat en bereid is Oekraïne te blijven steunen.	76.23
46	Dit komt Trump PR-technisch ook wel goed uit nu, toch?	9.46
47	Nee, want gisteren kregen we hele beroerde economische cijfers.	70.09
48	Voor het eerst in jaren is er een dip in de groei van de Amerikaanse economie.	86.62
51	Hiermee laat hij toch zien dat hij een deal kan sluiten.	4.8
52	Hij profileert zich als een president die deals kan sluiten.	4.93
53	En dit is een deal waar de Amerikanen echt veel aan hebben.	4.36
55	Wat betekent deze deal tussen de VS en Oekraïne voor de rest van Europa?	24.31
56	We spraken vandaag ook met Ron Keller voormalig ambassadeur in Rusland én in Oekraïne.	7.13
57	Het is goed nieuws dat de VS en Oekraïne samen vooruit gaan kijken.	9.69
58	Dat is goed voor Oekraïne en ook goed voor Europa, denk ik.	7.7
59	Dat de Amerikanen zich toch echt verbonden blijven voelen met Europa.	7.49
60	Als topdiplomaat was Ron Keller aanwezig bij vele geopolitieke ontmoetingen en onderhandelingen.	6.73
61	Zoals het vaak gaat bij onderhandelingen zijn beiden winnaar.	4.68
62	In werkelijkheid denk ik dat ze ook beiden wat hebben toegegeven.	4.16
63	Oorspronkelijk was het idee van Oekraïne: We gaan Amerika toegang geven tot die mineralen en die grondstoffen in ruil voor voortgezette steun, militaire steun aan Oekraïne in de oorlog en voor veiligheidsgaranties in de toekomst.	32.56
64	Daarvan heeft Trump gezegd: geen veiligheidsgaranties.	39.68
65	En militaire steun heb ik eigenlijk ook al voldoende gegeven.	3.87
66	Daar heeft Trump nu in zekere zin wel een winst bij gehaald.	16.09
67	Want Trump heeft inderdaad niet die veiligheidsgarantie nu moeten toegeven.	25.12
69	Want aanvankelijk zei Trump: Ik wil die grondstoffen als compensatie voor wat de VS in het verleden aan militaire steun heeft gegeven.	50.15
70	Die link met het verleden is er niet meer in deze deal.	3.96
73	Na de uit de hand gelopen ruzie eind februari in het Witte Huis zagen president Trump en president Zelensky elkaar voor het eerst weer afgelopen zaterdag op de begrafenis van paus Franciscus.	23.29
74	Hier werden vlak voor de ceremonie de plooien gladgestreken en de nu officieel gesloten mineralendeal besproken.	4.22
76	Want dat betekent meer steun voor Oekraïne en dat hij een klein beetje van de ultieme vriendschap met Trump die hij dacht te hebben een paar weken geleden nog dat hij die kwijt is.	11.65
77	Maar omdat die overeenkomst pas echt materieel gaat worden als de eerste schoppen in de grond gaan en de eerste mijnen worden aangelegd dan zijn we jaren verder, is de inschatting van de experts.	14.49
79	Sterker nog, je kunt veronderstellen dat Poetin zal zeggen: Ik moet er een schepje bovenop doen want nu kan ik nog doorduwen in Oekraïne.	7.88
81	Ook vandaag vielen er meerdere doden door droneaanvallen.	51.0
82	In Kiev gingen familieleden van vermiste soldaten vandaag de straat op om aandacht te vragen voor hun lot.	28.91
84	Het is een klein beetje goed nieuws maar er is nog een hele lange weg te gaan voordat we eerst een wapenstilstand krijgen in Oekraïne en dan een vredesakkoord.	10.66
86	Maar dit is wel een belangrijke stap in het meer evenwichtig maken van de onderhandelingen tussen Oekraïne en Rusland.	6.6
87	Hans Jaap, mogelijke vrede is dus nog heel ver weg, wordt hier gezegd.	4.84
91	Want die Amerikaanse wapens blijven nodig ook al wordt er in Europa gekeken of zij ze het eventueel zouden kunnen aanvullen.	37.66
94	Je moet sterk staan en dan pas kun je met de Russen in gesprek.	4.24
96	Dat blijven ze voorlopig ook wel doen maar het is beter dan wat er er eerst lag.	4.26
97	Zelensky heeft het over een voorjaarsoffensief van Rusland.	44.94
100	In een oorlog moet je af en toe ook je eigen mensen wakker schudden.	9.45
101	Ik weet niet of het een echte dreiging is of deel is van de propaganda.	5.24
104	We zagen het prachtige beeld van Zelensky en Trump in Rome.	12.98
105	Wat betekent het voor Poetin dat hij twee landen nu dichter bij elkaar komen?	13.09
107	Ik denk dat Poetin het vervelend vindt wat er vandaag gebeurt maar hij heeft er waarschijnlijk rekening mee gehouden.	5.67
108	En ook de Oekraïners die ik sprak ze zijn allemaal bezig met de oorlog.	15.34
109	En als hij er echt alles slechter voor komt te staan zit hij misschien een streep in het zand.	4.71
110	Tot die tijd is hij een moeilijke onderhandelingspartner.	4.47
114	Achteraf-betaaldienst Klarna is door de rechter op de vingers getikt.	64.68
115	Klarna verdient aan incassokosten, maar dat mag niet zomaar.	22.1
118	Stel dat je een trui koopt van 50 euro en je zegt: Ik betaal achteraf.	8.4
119	Dan is het Klarna die 50 euro aan de verkoper overmaakt en uiteindelijk moet jij Klarna terugbetalen.	9.46
120	Eigenlijk ga je dus een soort lening aan maar Klarna laat dat nergens duidelijk weten.	5.77
121	En dat betekent: Als je Klarna ooit te laat hebt terugbetaald en toen incassokosten hebt moeten aftikken gemiddeld is dat 15 euro per keer dan kun je die kosten mogelijk terugkrijgen.	21.35
122	Maar wat betekent dit voor de macht van dit soort diensten?	8.2
123	Diensten die blijven groeien, maar ook op kritiek kunnen rekenen.	4.4
124	Dit is eigenlijk wel een heel waardevol oordeel want achteraf betalen is al lang een maatschappelijke zorg.	9.18
126	Gaan andere rechtbanken dit volgen en wordt dit een nieuwe Nederlandse lijn?	13.38
127	En wat daar nog wel een zorg bij mij is: Zeker als mensen de nodige schulden hebben zie je dat de stap naar de rechter vaak wel een hele grote is.	9.2
128	Dus is de hoop dat dit voor sommige mensen uiteindelijk niet meer kan. Want de verleiding van kopen op de pof is groot.	4.03
129	Uit een rapport van de Autoriteit Financiële Markten blijkt dat 8% van de aankopen nu al via het principe van koop nu, betaal later gebeurt.	21.46
130	Maar de verwachting is dat dit de komende jaren oploopt naar 30% en dat de macht van dit soort bedrijven dus groeit.	14.47
132	Alles kopen wat je hartje begeert zoals Snoop Dogg in deze reclame van Klarna doet.	48.66
134	We hebben een optimistische illusie over onszelf: In de toekomst heb ik wel geld.	4.11
137	Maar je zou ook kunnen zeggen: We steken ons in de schulden.	4.28
138	Schuldhulpverleners spreken zelfs van een explosie aan schulden door achteraf betalen.	85.8
139	En jongeren, die de diensten het vaakst gebruiken en daar ook de leeftijdscheck voor omzeilen vinden het zelfs grappig om hun Klarna-schulden te delen op TikTok.	83.24
146	Dat had ik nog niet gedaan, want ik had het achteraf betalen gekozen.	4.18
147	En dan begint stress, want dan denk ik: O, maar ik heb eigenlijk het geld nog niet want heel vaak geef ik al geld uit voordat ik het heb.	3.64
148	Het is nu nog iets wat vooral online kan. Maar het liefst zien bedrijven als Klarna dat je ook overal in de winkelstraat zo kunt betalen.	5.94
149	De politiek zit daar niet op te wachten, maar kan het niet verbieden.	4.49
150	Het kabinet kan tussentijds op nationaal niveau geen regels opleggen met betrekking tot 'buy now, pay later' want die zijn op dit moment expliciet uitgezonderd.	23.09
151	Ondertussen is er op Europees niveau wel wat beweging door achteraf betalen onder de regels voor consumentenkrediet te laten vallen.	32.5
152	Dan is het verplicht om een waarschuwing te geven: geld lenen kost geld.	40.06
153	En dan moet je checken of mensen het uiteindelijk wél kunnen betalen.	4.87
154	Het zou heel goed zijn als 'buy now, pay later' gewoon onder de algemene consumentenbescherming gaat vallen.	5.92
155	Dat er van tevoren een kredietwaardigheidstoets wordt gedaan: Is het reëel om te denken dat je dit kan terugbetalen?	11.68
156	En het tweede onderdeel is dat er duidelijk inzicht komt als je niet op tijd betaalt, welke risico's ze aangaan.	5.68
157	Die Europese regels laten nog even op zich wachten.	4.75
159	En dan zal een deel van de mensen ook beschermd kunnen worden tegen kopen op de pof.	6.66
161	De impact op familieleden kan gigantisch zijn: Ontdekken dat je opa of oma fout was in de oorlog oftewel samenwerkte met de Duitsers.	55.25
162	Het overkwam veel mensen die dit jaar gingen zoeken in het Nationaal Archief.	5.95
163	Sinds januari vind je daar de namen van 425.000 Nederlanders die na de oorlog werden verdacht van collaboratie.	55.04
164	Ons EenVandaag Opiniepanel deed onderzoek naar de ervaringen die mensen hebben met dat Nationaal Archief.	15.37
167	22%, dus ongeveer 1 op de 5 mensen die meedeed aan ons onderzoek vertelt dat ze hun familienaam, of de naam van een bekende hebben ingetikt.	63.7
168	Meestal uit nieuwsgierigheid, maar soms hebben mensen ook wel een vermoeden dat er een collaborateur in de familie zit.	4.1
169	Bijvoorbeeld omdat er altijd geheimzinnig werd gedaan over een bepaalde oom of een oma.	7.82
171	Er zijn ook veel mensen die de geschiedenis met rust willen laten.	3.82
172	En de mensen die gezocht hebben, zijn die iets te weten gekomen?	9.48
173	Meestal leidde het intikken van een naam tot niks maar een derde van de zoekers kreeg wel een hit op hun familienaam.	16.8
175	Al weet je pas zeker wat het betekent als je echt het dossier gaat inzien.	4.39
177	In het onderzoek zegt 7% dat ze zeker weten dat ze familie zijn van iemand die meewerkte met de Duitsers.	50.8
178	De meesten wisten dat al omdat dat altijd eerlijk gezegd is maar 1 op de 5 van deze groep, en dat zijn toch tienduizenden Nederlanders zijn er pas dit jaar achter gekomen, door dit archief.	45.82
179	Het leven van Pepijn staat sinds januari volledig op zijn kop.	5.2
180	De student ontdekte dat zijn oma een fout verleden had zonder dat iemand uit de familie dat wist.	85.5
181	Ik ben de rest van de week ook niet naar het college geweest want ik wist echt niet wat ik met mezelf aan moest.	3.46
188	Hij heeft zijn oma nooit gekend en wilde weten wie ze was.	11.4
191	En daardoor had ik het gevoel van: Ik moet sowieso deze meenemen.	3.55
193	Ze werkte bij het Duitse Rode Kruis tijdens de oorlog is het enige dat zijn vader en oom weten.	8.01
194	Online vindt Pepijn dan soortgelijke foto's in handboekjes van het Duitse Rode Kruis.	10.95
195	En toen ik op die documenten ging kijken, toen dacht ik ineens: O, dit is een adelaar met een hakenkruis.	4.48
197	En toen kwam ik een stukje bij beetje bij de waarheid.	3.47
198	Ze heeft eigenlijk gewoon bij een naziorganisatie gezeten.	20.78
199	En volgens mij wist de rest van de familie dat niet.	4.07
200	Het Duitse Rode Kruis blijkt geen neutrale organisatie zoals zijn familie denkt, maar onderdeel van 't leger, ontdekt hij.	18.63
201	Verpleegkundigen zouden rassentheorieën leren en Duitse soldaten aan het front verzorgen.	43.05
202	Er kwam eigenlijk nog een shock bij op het moment dat ik ook echt erachter kwam wat het Duitse Rode Kruis op haar geweten heeft.	6.4
203	En toen kon ik alleen maar denken: O, nee, nee, nee, laat maar.	3.61
204	Als ze hieraan mee heeft gedaan dan weet ik niet eens meer of ik verder wil zoeken.	3.98
205	Toch tikte hij in januari met bonkend hart de naam van zijn oma in op de site van het archief.	7.23
208	Toen dacht ik al: Oké, er is dus wel het een en ander aan documenten en bewijs.	3.58
209	Pepijn verzamelt al zijn moed en licht zijn vader in, die verbijsterd is.	5.09
211	En dat heb ik gezien bij elk familielid dat ik hier vervolgens over heb verteld.	4.19
212	Toch even zo'n moment van: Oké, het is echt heel veel en ik kan hier even niet mee dealen.	3.53
214	Bert Barink kan nooit meer hetzelfde kijken naar 4 mei en oorlogsmonumenten sinds hij ontdekte dat zijn eigen vader in het archief staat.	23.81
215	Het zal nooit meer zo zijn zoals ik er tegenover gestaan heb.	4.05
217	Dat je weet dat je eigen vader een keuze gemaakt heeft waarvan je eigenlijk hoopt dat je nooit zo'n keuze maakt.	5.26
218	Barink wist niets over het foute verleden van zijn vader vertelde hij eerder in EenVandaag.	9.44
219	Ja, weet je, het is een klap in je gezicht of misschien wel een kaakslag eigenlijk.	4.34
221	Zijn vader werd zo ook al jong lid van de partij en belandde bij de landstorm de Nederlandse afdeling van de Waffen-SS.	7.5
222	Wat het heftig maakt is dat mijn vader uiteindelijk in vreemde krijgsdienst geweest is.	4.8
223	Hij heeft ook volgens de stukken de eed op de führer afgelegd.	8.11
226	Zijn vader wordt op zijn 18e gevangen genomen nog voordat hij een schot heeft gelost.	15.3
228	Hoe heftig ook, Barink put troost uit het feit dat zijn vader geen Joden heeft verraden.	9.13
229	In alle ellende die over je uitgestort wordt die je dan leest, althans, ik vind het ellende is dit een positief onderdeeltje in de treurnis die uit die bruine dozen komt.	4.49
232	En dan voor mezelf, maar eigenlijk meer voor hem dat hij dat altijd met zich in verborgenheid mee heeft moeten dragen, tot het laatste toe.	3.91
234	Dat je dat zelfs niet met je eigen kinderen kunt en wilt delen.	6.05
236	Pepijn gaat vandaag voor de tweede keer het archief in.	5.69
238	Zal het belangrijkste stuk, het vonnis vandaag dan eindelijk in te zien zijn?	5.09
246	Ja, ik ben een beetje eh Ik had niet verwacht dat het hier zou zijn vandaag.	3.67
248	Maar op het moment dat ik eigenlijk dit al zag toen voelde ik eigenlijk al een soort van Daar gaan we.	3.78
249	Het gerechtshof nam zijn oma tien jaar lang haar stemrecht af.	10.42
250	Ze mocht ook geen publiek ambt meer bekleden en werd onder toezicht gesteld.	7.1
251	Getuigen verklaren dat er NSB'ers en Duitse soldaten over de vloer kwamen.	14.03
252	Op 14 oktober 1944 heb ik een eed van trouw aan de führer afgelegd.	4.57
253	Daar ik graag in verpleging wilde en ook uit lust naar avontuur heb ik mij in 1943 gemeld bij een Duitse instantie.	4.01
254	Met hoeveel Duitse militairen ik omgang heb gehad kan ik niet meer zeggen.	4.56
255	Maar ik heb er veel mee gefuifd en plezier mee gehad.	3.42
256	Aan de ene kant word ik er boos van, dat ik denk: Wat bezielde je?	3.77
258	En ik probeer erin in te leven, maar ik vind dat ook wel heel lastig omdat ik juist zo'n weerzin voel.	3.66
259	Het raakt je enorm, zie ik, maar toch wil je dit weten.	3.84
262	Of heb je er spijt van dat je dit allemaal bekijkt?	4.94
265	Het heeft ook geen zin om het te negeren want het is er toch wel en het ligt er toch wel.	4.16
266	Het is juist alleen maar een bevestiging die ik weer nodig heb om dit ook voor mezelf weer af te kunnen sluiten.	3.83
267	Een enorme schok dus, ontdekken dat je familie een 'fout' verleden heeft.	4.23
272	Als het dan jouw familie is die een foute keuze maakte wat zegt dat over jou, zeg maar.	6.56
275	Maar wat ik ook heel veel lees is dat de ontdekking ook duidelijkheid geeft.	4.27
276	Heel vaak werd er thuis niet over het verleden gesproken maar als kind voel je vaak heel goed aan als er iets verzwegen wordt.	6.98
277	En door te weten welke rol je familie had waarom iemand het deed, krijg je context verklaringen voor de spanning die je altijd al wel voelde.	4.64
278	En vaak zeggen ze ook: Hadden we er maar eerder over kunnen praten.	3.67
279	Op dit moment zijn wel de namen maar nog niet de hele dossiers openbaar.	7.25
281	Wat vinden mensen, zouden die dossiers ook digitaal openbaar moeten worden?	10.28
283	En niet om met terugwerkende kracht mensen nog eens te veroordelen daar zijn veel mensen inderdaad bang voor maar om te leren van het verleden.	5.42
284	En zelfs nabestaanden van collaborateurs zeggen in meerderheid ja.	39.98
285	Juist omdat ze zelf merken dat je met openheid het verleden beter kan begrijpen.	4.88
287	Heeft u vragen over dit verhaal of andere onderwerpen in deze uitzending?	4.09