Tweede Kamer 🇳🇱

_id 67e5439f0a59ce37f2a2da28
url https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/plenaire_verslagen/detail/2024-2025/69
datetime 2025-03-27 00:00:00

 

Statements

idx statement speaker association score
1 Ik open de vergadering van donderdag 27 maart 2025. voorzitter None 0.01
3 Ik deel aan de Kamer mee dat er geen afmeldingen zijn. voorzitter None 0.03
4 Deze mededeling wordt voor kennisgeving aangenomen. voorzitter None 0.01
5 Hamerstuk Aan de orde is de behandeling van: Dit wetsvoorstel wordt zonder beraadslaging en, na goedkeuring van de onderdelen, zonder stemming aangenomen. voorzitter None 0.01
7 Nu zijn we toegekomen aan een tweeminutendebat over het mestbeleid. voorzitter None 0.01
8 Ik heet de minister van LVVN van harte welkom, net als de leden van de commissie — die zijn heel vaak in de plenaire zaal om over dit onderwerp te praten — de mensen op de publieke tribune en iedereen die dit debat op afstand volgt. voorzitter None 0.01
11 Ik zie dat negen leden zich hebben ingeschreven, waarvan er acht ook willen spreken in de termijn die ze hebben aangevraagd. voorzitter None 0.02
13 Dat is het lid Kostić van de Partij voor de Dieren. voorzitter None 0.02
16 Bij het debat werd opnieuw duidelijk dat deze minister geen enkel idee heeft wat er moet gebeuren met het grote overschot aan mest, dat natuurlijk veroorzaakt wordt door de enorme schaal waarop we in dit land dieren houden, dat dit land op slot houdt. Kostić PvdD 0.04
17 In plaats daarvan tuigt de minister een heel leger aan voeradviseurs, mestverkenners en communicatieadviseurs op, terwijl we weten dat dit de problemen niet gaat oplossen. Kostić PvdD 0.02
19 Nu lijkt zelfs de belangrijkste maatregel van de minister, de uitkoopregeling, op losse schroeven te staan. Kostić PvdD 0.18
20 De Kamer wil dat al het mogelijke wordt gedaan om te voorkomen dat boeren hun dieren straks vroegtijdig naar de slacht moeten sturen. Kostić PvdD 0.01
28 Dan gaan we nu luisteren naar mevrouw Van der Plas. voorzitter None 0.18
34 Deze motie is voorgesteld door de leden Van der Plas en Flach. voorzitter None 0.01
39 Er zijn wat interrupties naar aanleiding van de motie. voorzitter None 0.01
40 Is dit een pleidooi voor het verbieden van de sierteelt? Bromet GroenLinks-PvdA 0.01
41 Want de gronden die uit productie genomen zouden worden, worden omgezet van grasland in akkerbouw, maar daarop kun je natuurlijk ook voedsel verbouwen. Bromet GroenLinks-PvdA 0.01
42 Nee, dit is geen pleidooi voor een verbod op de sierteelt. Van der Plas BBB 0.58
43 Maar dan snap ik het niet, want welke landbouwgrond in Nederland wordt er dan uit productie genomen? Bromet GroenLinks-PvdA 0.01
44 Als het over voedselproductie gaat, dan hebben we het toch alleen over land dat geschikt is voor voedselproductie dat verandert in land voor de sierteelt? Bromet GroenLinks-PvdA 0.03
45 Nee, er wordt bijvoorbeeld ook landbouwgrond uit productie genomen voor — maar als ik die zou noemen, zou de motie te lang worden — woningbouw, infrastructuur en distributiecentra. Van der Plas BBB 0.04
46 Dat had ik erbij kunnen noemen, maar ook daarbij ga ik natuurlijk niet pleiten voor een verbod op woningbouw. Van der Plas BBB 0.3
50 Voedselzekerheid en voedselstrategie zijn heel belangrijk. Flach SGP 0.62
51 Maar ik heb hier een hele praktische vraag over: hoort dit niet bij het volgende debat? Flach SGP 25.21
54 Wat mij betreft kan dit in beide debatten worden genoemd. Van der Plas BBB 0.01
58 De minister gaf aan dat zij de komende periode wil verkennen of het mogelijk is om een protocol te ontwikkelen waarmee melkveehouders in het kader van de vrije bewijsleer kunnen onderbouwen dat het stikstofverlies op hun bedrijf groter is dan de forfaitaire stikstofcorrectie waarmee wordt gerekend. Van der Plas BBB 0.02
59 Kan de minister misschien aangeven op welke termijn dit protocol gereed zal zijn, gezien de impact op melkveehouders en de mestmarkt? Van der Plas BBB 0.01
60 Is de minister bereid hier extra vaart achter te zetten, zodat bedrijven sneller duidelijkheid krijgen over hun mogelijkheden? Van der Plas BBB 0.01
64 Zij voert het woord namens de fractie van GroenLinks-Partij van de Arbeid. voorzitter None 0.02
66 Ik kreeg gisteren een mail van mijn oude aardrijkskundeleraar van de havo op het Sint Ignatiuscollege in Purmerend. Bromet GroenLinks-PvdA 0.01
68 "Beste Laura, Hier een bericht van je aardrijkskundeleraar. Bromet GroenLinks-PvdA 0.16
69 Vorige week waren mijn vrouw en ik voor een korte vakantie naar Zutphen. Bromet GroenLinks-PvdA 0.01
71 Dit landschap in de Achterhoek bestaat uit wat kleinere bossen, en vooral weilanden. Bromet GroenLinks-PvdA 0.01
72 Ik ben geschokt door de ongelofelijke saaiheid van dit landschap. Bromet GroenLinks-PvdA 0.01
73 Ik wist dat het erg was — dit vertelde ik 30 jaar geleden al in mijn lessen — maar het is alleen maar erger geworden. Bromet GroenLinks-PvdA 0.02
75 Waar vroeger grote bosschages en struiken stonden, zijn die nu verwijderd. Bromet GroenLinks-PvdA 0.01
76 Deze percelen bestaan uitsluitend uit Engels raaigras. Bromet GroenLinks-PvdA 0.01
77 Er stond ook geen vee; al het vee stond binnen in grote, lelijke schuren met zonnepanelen en een grote voorraad kuilgras. Bromet GroenLinks-PvdA 80.8
78 Het was duidelijk dat het weiland alleen voor de productie van kuilgras wordt gebruikt. Bromet GroenLinks-PvdA 0.1
81 In de weilanden zag je overal duidelijk de sleuven van de geĂŻnjecteerde drijfmest. Bromet GroenLinks-PvdA 0.09
82 Een zeer voedselrijke omgeving dus, met alleen Engels raaigras. Bromet GroenLinks-PvdA 1.18
83 Tot mijn verbazing vertelden de boeren dat er ook nog met kunstmestkorrels gestrooid wordt, een dubbele bemesting dus." Bromet GroenLinks-PvdA 0.02
85 Er stond nog bij: "Veel succes met GroenLinks-PvdA." Bromet GroenLinks-PvdA 0.02
95 Deze motie is voorgesteld door het lid Nijhof-Leeuw. voorzitter None 0.01
100 Hij voert het woord namens de fractie van de ChristenUnie. voorzitter None 0.02
103 Ik heb één motie meegebracht, en die luidt als volgt. Grinwis ChristenUnie 0.01
104 Deze motie is voorgesteld door de leden Grinwis, Van Campen, Holman, Vedder en Bromet. voorzitter None 0.01
109 De minister heeft voorafgaand aan het mestdebat, dat we een paar weken terug hadden, op de donderdagavond voor de ministerraad het achtste actieprogramma Nitraatrichtlijn van de ministerraadagenda laten halen. Grinwis ChristenUnie 0.02
110 Er was gevraagd om het achtste actieprogramma naar de Kamer te sturen om het te kunnen bespreken en behandelen bij het commissiedebat. Grinwis ChristenUnie 0.02
111 Ik had gehoopt dat het er nu zou liggen, maar het ligt er nog niet. Grinwis ChristenUnie 0.17
112 Ik verzoek de minister om het uiterlijk aanstaande vrijdag alsnog naar de Kamer te sturen, zodat we het er zo snel mogelijk over kunnen hebben en de sectoren in ons land waarmee het is opgesteld, zoals de akkerbouw en de melkveehouderij, duidelijkheid krijgen. Grinwis ChristenUnie 0.01
118 Hij voert het woord namens de fractie van Nieuw Sociaal Contract. voorzitter None 0.02
120 Voedselzekerheid als legitimatie voor mestproductie. Holman NSC 0.08
121 Ik hoor een politicus zeggen: wat we te veel hebben, kunnen we exporteren naar Polen, waar het aangewend kan worden op schrale zandgronden en waar graan geteeld kan worden; dit draagt bij aan de voedselzekerheid in Europa. Holman NSC 0.03
124 Deze motie is voorgesteld door de leden Holman, Van Campen, Bromet, Podt, Grinwis en Vedder. voorzitter None 0.01
129 Ja, over de eerste zin van de heer Holman, namelijk: voedselzekerheid als legitimatie voor mestproductie. Flach SGP 0.01
132 Je kunt ook zeggen: voedselzekerheid als legitimatie voor minder kunstmest of voor meer innovatie. Flach SGP 0.01
133 Ik snap niet zo goed waar die zelfbedachte term en de kwalificaties daaromheen vandaan komen. Flach SGP 0.01
134 In ons verkiezingsprogramma staat dat de hoeveelheid mest in evenwicht moet zijn met de beschikbare ruimte in Nederland. Holman NSC 0.02
135 Dat moet het uitgangspunt zijn voor de vraag welke veehouderij, in welke vorm en van welke omvang je wilt hebben in Nederland. Holman NSC 0.01
136 Het mag niet zo zijn dat voedselzekerheid het allesbepalende argument is om de voedselproductie in Nederland te legitimeren of organiseren. Holman NSC 0.01
138 Voedselzekerheid lijkt me in deze tijd van oplopende geopolitieke spanningen iets waar je wel degelijk serieus naar moet kijken. Flach SGP 0.01
140 Ik vind het raar om dat nu in te zetten als argument om het vooral niet te doen omdat je daarmee meer mest gaat produceren. Flach SGP 0.01
141 Er zijn voldoende andere mogelijkheden om de voedselzekerheid te garanderen, zoals ik net genoemd heb. Flach SGP 0.01
143 Het staat meneer Flach vrij om dit een rare opmerking te vinden. Holman NSC 0.01
144 Ik vind het bijzonder als je met de redenering over voedselzekerheid het beeld schetst dat we in Nederland straks geen voedsel meer hebben en dat de schappen leeg zullen zijn. Holman NSC 0.04
145 In Nederland ontstaat nooit een voedseltekort, want dan kopen we gewoon in. Holman NSC 93.74
146 Honger en voedseltekort ontstaan in andere delen van de wereld. Holman NSC 99.99
147 In de commissie hebben we daar het debat over gevoerd. Holman NSC 0.01
148 Ik heb aantallen genoemd en geduid hoe groot het probleem wereldwijd is. Holman NSC 0.01
149 Ik heb aangegeven dat voedsel belangrijk is, maar dat dat voor ons geen argument kan zijn voor een vrijbrief om alles op alles te zetten om voedsel te produceren ten koste van alle andere argumenten die meespelen. Holman NSC 0.03
151 Ik ben het er ook helemaal mee eens, maar ik zou graag één vraag willen stellen. Bromet GroenLinks-PvdA 0.01
152 Als hij collega's citeert die het hebben over voedselzekerheid, gaat het dan eigenlijk niet vooral over vleeszekerheid? Bromet GroenLinks-PvdA 0.08
155 Ik doe geen normatieve uitspraken over wat goed of minder goed is om te consumeren. Holman NSC 0.02
158 Of je nu veganist bent, plantaardig of biologisch eet en wel of geen vlees of zuivel eet: dat vind ik allemaal prima. Holman NSC 0.03
161 Ik bedoelde dat ook eigenlijk niet, want ik vind ook dat iedereen vrij is om te eten wat hij wil. Bromet GroenLinks-PvdA 0.01
162 Maar als het over voedselzekerheid gaat, legt juist de veehouderij een enorm beslag op de voedselzekerheid. Bromet GroenLinks-PvdA 10.97
164 Want het gaat in die debatten aldoor maar over voedselzekerheid, terwijl het allemaal veel efficiënter kan als je mensen voedt in plaats van dieren voert. Bromet GroenLinks-PvdA 99.55
165 Zo ver wil ik niet gaan, maar ik heb in het verleden — dat zal iedereen zich nog herinneren — wel een opmerking gemaakt over de omvang van de kalverhouderij, en in welke mate we biggetjes produceren voor de export. Holman NSC 0.02
166 Dus daar hebben we best een genuanceerde discussie over gehad. Holman NSC 0.01
167 Ja, ik vind dat je dit soort argumenten mee moet wegen in de discussie over wat je wilt hebben in Nederland, en in welke omvang. Holman NSC 0.01
168 Ik hoor de heer Holman zeggen: weet je, in Nederland hebben we geen voedseltekorten; dat komt er ook niet, want dat kopen we gewoon in. Van der Plas BBB 0.05
169 Het hele probleem in de wereld is nou juist dat je niet afhankelijk moet zijn van andere landen. Van der Plas BBB 0.02
170 Dat is precies waar Europa nu mee bezig is, ook op het gebied van defensie, op het gebied van energie. Van der Plas BBB 0.02
171 Je moet je strategische voorraden op orde houden, zodat als er een oorlog komt of je dat om wat voor reden dan ook nodig hebt, je het zelf hebt geproduceerd. Van der Plas BBB 0.01
173 Dus er kunnen wel degelijk in Europa, in Nederland, voedseltekorten komen, als wij ons te veel afhankelijk maken van die andere landen. Van der Plas BBB 16.8
175 Of denkt hij werkelijk dat er in Nederland, of in Europa, geen enkel gevaar is dat er voedseltekorten ontstaan, met zo veel stoppende boeren, met zo veel maatregelen? Van der Plas BBB 0.01
179 Ik wil niet meegaan in het creëren van de gedachte, de angst, dat we in een geopolitiek onstabiele situatie leven, waarin een voedseltekort dreigt. Holman NSC 0.01
180 Zolang wij in een supermarkt 20.000 artikelen hebben liggen, te kust en te keur, wat een zotheid in zichzelf is, hoeft u bij mij niet aan te komen met dat er in Nederland niet genoeg voedsel zal zijn. Holman NSC 0.56
181 Wij exporteren zeer waardevolle zuivel — dat moet zo blijven — maar daar zijn wij meer dan zelfvoorzienend in: 200%. Holman NSC 0.06
182 Ik heb het vaak genoemd, ook in het debat met u: met varkens zijn wij 300% zelfvoorzienend in Nederland en 120% in Europa. Holman NSC 1.08
184 Als mevrouw Van der Plas hier een beetje de suggestie opwerpt "o jongens, het is verschrikkelijk wat eraan zit te komen": in dat frame ga ik totaal niet mee. Holman NSC 0.01
185 Nou, ik zeg niet: o, er komt morgen een hongersnood. Van der Plas BBB 0.04
186 Maar het is niet voor niks dat alle Europese leiders hiermee bezig zijn! Van der Plas BBB 49.62
187 Onze nieuwe Landbouwcommissaris, de heer Hansen, geeft aan dat we in Europa wel degelijk een probleem kunnen hebben. Van der Plas BBB 0.02
188 Omdat wij zelfvoorzienend zijn met bijvoorbeeld varkensvlees, heb ik het in mijn motie ook over het nutriëntentekort. Van der Plas BBB 0.03
190 Maar als we alleen maar aardappels, groenten en wat vlees eten … We hebben ook andere nutriënten nodig. Van der Plas BBB 3.68
193 Dan moet je er toch voor zorgen dat je in Europa je eigen voedselproductie op orde hebt? Van der Plas BBB 0.01
195 Nee, het is om ervoor te zorgen dat je altijd een strategische voorraad hebt. Van der Plas BBB 0.01
196 Dan kan je door blijven produceren als andere landen op een gegeven moment zeggen: sorry, jongens … Van der Plas BBB 0.01
198 … wij hebben nu even het voedsel nodig voor onze eigen mensen; u krijgt niets van ons. Van der Plas BBB 22.36
199 Of: wij kunnen niet produceren, omdat hier instabiliteit is. Van der Plas BBB 0.01
205 Ik vind het heel positief dat Hansen en de EU aandacht vragen voor de voedselproductie. Holman NSC 36.95
206 Ik vind het heel terecht dat je zorgen hebt over of er nog genoeg jonge boeren zijn die straks boer willen worden. Holman NSC 0.03
207 Het klimaat in de landbouw is dusdanig dat je daar wat over moet nadenken. Holman NSC 0.01
208 Maar de suggestie is dat wij als Nederland, in ons piepkleine landje, de wereld of Europa moeten redden omdat er voedseltekort dreigt. Holman NSC 0.01
209 De zuivel is welgeteld 2% van de hele wereldproductie, terwijl de fluctuatie veel meer is. Holman NSC 99.96
211 Als er 10% minder koeien komen, heb je 0,2% minder melkproductie in de hele wereld. Holman NSC 99.99
213 Ik ga er niet in mee — ik vind het eigenlijk verwerpelijk — dat hier de suggestie wordt neergelegd dat als we dat niet doen, we dan onze verantwoordelijkheid niet nemen wat betreft voedselzekerheid. Holman NSC 1.92
216 Ik wil er wel op wijzen dat dit een tweeminutendebat Mestbeleid is. voorzitter None 0.46
218 Dat vind ik ook belangrijk, maar volgens mij was dat niet het onderwerp van het commissiedebat. voorzitter None 1.25
219 Ik ga u helpen, voorzitter, want ik breng het hopelijk weer terug naar het onderwerp. Kostić PvdD 0.01
220 Het gaat me met name om de motie die NSC net indiende. Kostić PvdD 0.01
221 Over grondgebondenheid zijn we het volgens mij in grote lijnen eens. Kostić PvdD 0.01
222 Wat ik niet begrijp, is dat de hele motie uiteindelijk gaat over mestverwerking. Kostić PvdD 0.19
223 Hoe rijmt NSC mestverwerking met het idee van grondgebondenheid? Kostić PvdD 0.01
224 Want zoals ik grondgebondenheid zie, en zoals we het volgens mij eerder hebben bedacht, is: je moet je mest gewoon op je land of circulair in de omgeving kwijt kunnen. Kostić PvdD 8.95
225 Als je meer produceert dan waarmee dat kan, dan ben je niet grondgebonden. Kostić PvdD 0.01
227 Ik snap dat het lid Kostić deze redenering doet, want het was een lange motie met veel overwegingen. Holman NSC 0.9
228 Maar goed begrepen is de essentie van wat we zeggen als volgt. Holman NSC 0.01
229 Mestexport is nu even nodig om het probleem op te lossen, omdat we een heel stuwmeer aan mest hebben. Holman NSC 0.03
231 Maar in de toekomst, op termijn, moet je geen mestexport willen. Holman NSC 0.01
232 Om een gesloten kringloop te hebben, heb je het namelijk gewoon nodig om dat in Nederland aan te wenden. Holman NSC 0.01
234 Je wil er kunstmest van maken en het aanwenden in de Nederlandse akkerbouw en veehouderij. Holman NSC 0.01
235 Het liefst zou ik willen dat Nederland over vijf jaar 50% minder kunstmest gebruikt. Holman NSC 0.06
237 Daarvoor heb je mest nodig, dus moet je die niet exporteren. Holman NSC 0.16
238 De mestverwerking moet vooral gericht zijn op het maken van RENURE en kunstmestvervanger, niet op het exporteren. Holman NSC 0.02
240 Bedoelt NSC dan dat RENURE en mest in de toekomst alleen maar voor Nederland moeten worden gebruikt? Kostić PvdD 0.01
242 Misschien een klein stukje … Maar we moeten niet meer mest produceren om dat vervolgens te exporteren. Holman NSC 0.01
243 Daarmee ga je de emissiereducties niet krijgen en kom je ook niet bij een kringlooplandbouw uit. Holman NSC 0.08
247 Het is echt fundamenteel voor de motie, dus ik moet het vragen, anders … In de motie wordt er echt een pleidooi gehouden voor RENURE. Kostić PvdD 0.03
248 Maar als het goed is, weet NSC ook dat er grote onzekerheden zijn rondom die techniek. Kostić PvdD 0.06
251 Dus waarom zet de NSC zo in op RENURE, terwijl die onzekerheden er zijn? Kostić PvdD 0.02
252 We weten dat we de boeren straks misschien weer in onzekerheid gaan brengen. Kostić PvdD 0.01
255 Wat RENURE betreft gaan wij ervan uit dat de minister regelt dat het in Europa mag. Holman NSC 0.01
256 RENURE kan eraan bijdragen om het kunstmestgebruik in de landbouw en de veehouderij fors naar beneden te halen. Holman NSC 0.04
258 We moeten het land laten groeien van onze eigen mest en niet met kunstmest uit Rusland. Holman NSC 0.02
259 Daarover ben ik het bijvoorbeeld weer eens met mevrouw Van der Plas. Holman NSC 0.02
260 Het moet niet zo zijn dat we kunstmest uit Rusland moeten halen en dat we daarvan afhankelijk zijn. Holman NSC 0.05
265 Ik kijk terug op een stevig commissiedebat dat we hebben gehad, maar er staat ook veel op het spel. Flach SGP 0.51
266 Ik heb geen motie, maar wel een aantal vragen die nog zijn overgebleven. Flach SGP 0.03
267 De eerste vraag is: gaat de minister ervoor zorgen dat melkveehouders al dit seizoen kunnen werken met een protocol voor het verrekenen van het stikstofgehalte? Flach SGP 0.04
268 Voor het commissiedebat hadden we ook al een brief verwacht met de hoofdlijnen van het volgende actieprogramma, maar die ligt er ook niet voor dit debat. Flach SGP 0.03
269 In aansluiting op de vraag van de heer Grinwis: wanneer komt deze brief onze kant op? Flach SGP 0.03
270 Het Nitraatcomité heeft onlangs gesproken over RENURE. Flach SGP 0.01
271 Ik heb begrepen dat er nog weerstand is bij Duitsland en Frankrijk; dat zijn niet de minste lidstaten. Flach SGP 0.04
272 Hoe voorkomen we dat het een gebed zonder end wordt, terwijl ondertussen Russische kunstmest wordt geĂŻmporteerd? Flach SGP 0.04
274 We hebben een hartig woordje gewisseld over de regeling voor tijdelijke extensivering voor melkveehouders. Flach SGP 0.01
275 De SGP vindt dat de overheid eerst naar zichzelf en naar banken moeten kijken en dan naar de zuivelsector; lees: coöperaties van melkveehouders. Flach SGP 0.04
276 Het is de overheid die hier onnodig mestplaatsingsruimte heeft ingenomen en productieplafonds heeft verlaagd. Flach SGP 98.98
277 Ziet de minister de verantwoordelijkheid die de overheid heeft? Flach SGP 0.01
279 Tot slot in deze termijn van de Kamer is het woord aan mevrouw Vedder, die het woord voert namens de fractie van het CDA. voorzitter None 0.02
281 Het CDA heeft haast met het openstellen van de partiële opkoopregeling. Vedder CDA 0.02
282 Dat heeft de minister vast al gehoord in het commissiedebat. Vedder CDA 0.02
283 Dat is ook de reden waarom we de motie van de ChristenUnie mede hebben ingediend. Vedder CDA 0.01
284 Ik heb zelf nog een motie die ziet op de plannen van BO Akkerbouw met doelsturing. Vedder CDA 0.01
285 Deze motie is voorgesteld door de leden Vedder, Grinwis en Flach. voorzitter None 0.01
289 Het achtste actieprogramma Nitraatrichtlijn ligt er nog niet. Vedder CDA 0.02
290 Dat is de reden waarom ik deze wens nu nog kenbaar maak. Vedder CDA 25.12
291 Als Kamerlid zou je bijna hopen dat het nog heel lang duurt voordat die er ligt, want dan kunnen we nog meer wensen indienen, maar ik hoop toch stiekem dat dat actieprogramma snel onze kant op komt. Vedder CDA 0.01